प्रविधिले शान्ति, मर्यादा र मानवताको सेवा गर्नुपर्छ: मन्त्री गुरुङ

काठमाडौँ, २५ असार । सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री पृथ्वीसुब्बा गुरुङले विश्वमा आमुल परिवर्तन ल्याइरहेको प्रविधिको विकासले शान्ति, मर्यादा र मानवताको सेवा गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभएको छ ।

‘डिजिटल रूपान्तरण मार्फत सबैलाई सशक्त बनाउनेस् समावेशी, दिगो र लचिलो समाजहरूको निर्माण’ भन्ने नाराका साथ जेनेभामा अन्तर्राष्ट्रिय दूरसञ्चार संघद्वारा आयोजित सूचना समाज +२० उच्च-स्तरीय कार्यक्रम र एआई फर गुड ग्लोबल समिट २०२५ लाई सम्बोधन गर्दै मन्त्री गुरुङले विश्वमा प्रविधिको विकास र विस्तारसँगै कानुनी व्यवस्थापनमा जोड दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘प्रविधिले शान्ति, मर्यादा र मानवताको सेवा गर्नुपर्छ ।’

कुनै पनि समुदाय वा राष्ट्र समृद्ध बनाउन प्रविधिको भूमिका महत्वपूर्ण रहेको उल्लेख गर्दै उहाँले नेपाल लचिलोपन, विविधता र सम्भावनाको भूमि भएको उल्लेख गर्नुभयो । न्यायपूर्ण, समातामुलक र समावेशी डिजिटल समाज नेपालको मिसन रहेको उल्लेख गर्दै उहाँले भन्नुभयो, ‘मानिस, समुदाय र राष्ट्रहरूलाई प्रविधिसँग जोडेर सशक्त बनाउनुपर्छ । लचिलोपन, विविधता र सम्भावनाको भूमि नेपाल जस्तो देशको लागि, न्यायपूर्ण, समतामूलक र समावेशी डिजिटल समाजको हाम्रो मिशनमा एक मार्गदर्शक कार्यक्रम भएको छ ।’

कार्यक्रममा बोल्दै मन्त्री गुरुङले नेपालमा प्रविधिसम्बन्धि हालसम्मका उपलब्धी तथा प्रतिवद्धताहरुलाई सारांशमा प्रस्तुत गर्नुभयो । नेपालले सन् २०३० दिगो विकास लक्ष्यहरू हासिल गर्ने रणनीतिका साथ डिजिटल युगलाई अँगालेको जानकारी गराउनुभयो । उहाँले नेपालले डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्क कार्यान्वयन गरिरहेको उल्लेख गर्दै उहाँले डिजिटल रूपमा सशक्त समाज र ज्ञान अर्थतन्त्रको परिकल्पनालाई यर्थाथमा रुपान्तरण गर्न सकिने दावी गर्नुभयो ।

उहाँले भन्नुभयो, ‘सार्वजनिक(निजी साझेदारी मार्फत, हामी हाम्रा दुर्गम उच्च भूभाग र उपत्यकाहरूमा कनेक्टिभिटी विस्तार गर्दैछौं । नागरिक डिजिटल सेवा प्लेटफर्म, नागरिक एपले निर्बाध पहुँचको लागि १५० भन्दा बढी सरकारी सेवाहरूलाई एकीकृत गर्दछ । हामीले एआई नीति, साइबर सुरक्षा नीति तयार गरेका छौं, एआई इकोसिस्टम निर्माण, एआई साक्षरता, डिजिटल साक्षरता, एआई सेन्टर अफ एक्सिलेन्सको सञ्चालन, विभिन्न क्षेत्रहरूमा ब्लक चेन अनुप्रयोगमा ठूलो लगानी, आईटी शिक्षा, हरियो डेटा केन्द्रहरू र साइबर सुरक्षा लचिलोपनमा थप लगानी गर्ने योजना बनाएका छौं । नेपालले ग्लोबल डिजिटल कम्प्याक्टसँग मिल्दोजुल्दो गरी, नवप्रवर्तन मानव(केन्द्रित, समावेशी र सुरक्षित रहन सुनिश्चित गर्न, आइटीलाई उद्योग र ठूला डाटा केन्द्रहरूको रूपमा स्थापित गर्न आइटी हब निर्माणमा ध्यान केन्द्रित गरिरहेको छ ।’

प्रविधिको क्षेत्रमा रूपान्तरणकारी हुनुपर्ने उल्लेख गर्दै उहाँले डिजिटल सार्वभौमिकता र विश्वास, पूर्वाधारमा समानता, डिजिटल सार्वजनिक पूर्वाधार, मानवताको लागि एआई, युवा र क्षमता निर्माण गर्ने आगामी नेपालको रणनीतिहरु रहेको विस्तृतमा उल्लेख गर्नुभयो । विश्व प्रविधिको क्षेत्रमा व्यापकमात्रामा अगाडी बढिरहेको समयमा राम्रो र विश्वव्यापीकरणको लागि एआईको भूमिका महत्वपूर्ण रहेको उल्लेख गर्नुभयो । ‘नेपालले एआई फर गुड ग्लोबल समिट २०२५ लाई हार्दिक स्वागत गर्दछ । हामी जोड दिन्छौं कि एआई न्याय, शान्ति र समृद्धिको लागि शक्ति हुनुपर्छ, विभाजन वा प्रभुत्व होइन ।’, उहाँले भन्नुभयो, ‘नेपाल पारदर्शिता, जवाफदेहिता र दिगोपनलाई जोड दिने एआई शासन ढाँचामा भाग लिन तयार छ । जलवायु परिवर्तन र आर्थिक चक्रको जोखिममा रहेको राष्ट्रको रूपमा, हामी एआईलाई भविष्यवाणी विश्लेषण, जोखिम व्यवस्थापन र सेवा अनुकूलनको लागि एक उपकरणको रूपमा लिएका छौं, विशेष गरी स्वास्थ्य, कृषि र विपद् तयारीमा अझ बढी आवश्यकता रहेको छ ।’
साना र विकासशील देशहरूको लागि नीति, पूर्वाधार तयारी र क्षमता निर्माण सँगसँगै जानुपर्नेमा जोड दिँदै उहाँले हामी स्थानीयकृत एआई नवप्रवर्तन, नैतिक मापदण्ड र सीप विकासको लागि अन्तर्राष्ट्रिय सहयोगको लागि अनुरोध गर्नुभयो ।