Banner News

आफैले परिचालन गरेका राजस्वले नगरपालिकाको विकास



 

कमल ज्ञवाली, प्रमुख तथा कार्यकारी अधिकृत, मध्यपुर थिमि नगरपालिका

करलाई उत्साहि ढँगबाट उठाउँन खास गरी तपाई नगरपालिकामा आएपछि के कस्ता योजना बनेका छन ?

स्थानीय स्वायत्त शासन ऐन, २०५५ तथा स्थानीय स्वायत्त शासन नियमावली, २०५६ को परिधि र मार्गदर्शन बमोजिम यस नगरपालिकाको नगरपरिषद्बाट स्वीकृत दर रेट बमोजिम कर संकलन नगर कार्यपालिकाको कार्यलय र नगरपालिकाको ९ वटै वडा कार्यलयहरुबाट हुँदै आएको छ ।

नगरपालिकाको करलाई व्यवस्थित गर्न अनलाइन कम्प्युटर सफ्टयरको प्रयोग गरिएको छ । यो व्यवस्था यही २०७४ साल बैशाख १ गतेदेखि लागू गरिएको छ । अब नगरपालिकामा कर तिर्दा आम नागरिकले आफ्नो विवरण हेरि जुनसुकै वडा कार्यलयबाट कर, शुल्क, दस्तुर र वक्यौता कर तिर्न सकिने भएको छ ।

नगरपालिकामा दाखिला भएको कर कुन दिन, कहाँ, कुन समयमा कसले कति तिरेको हो ? भन्ने पारदर्शी प्रणालीको समेत व्यवस्था गरिएको छ । साथै, नगर कार्यपालिकाले संकलन गरेको कर रकमको परीक्षण र पुनःपरीक्षण तथा बैंक दाखिला हिसाव मिलान समेत परीक्षण समेत गर्ने ब्यवस्था मिलाइएको छ ।

आन्तरिक लेखा परीक्षकलाई मासिक रुपमा स्थलगत लेखापरीक्षण समेत गरी कुनै कमी कमजोरी देखिएमा थप सुधार गर्न सुझाव पेश गर्न समेत निर्देशन दिएको छु ।

नगरपालिकामा कर तिर्नु भनेको नगरवासीहरुको आफ्नै ठाउँ क्षेत्रको विकास र समृद्धिका लागि हो ? भन्ने चेतना नगरवासी माझ पु¥याउँन यसबीच त्यस्तो केही काम भएका छन ?

नगरपालिकाले वार्षिकरुपमा नै करदाता शिक्षाका लागि बजेट विनियोजन गर्दै आएको छ । विगतमा पनि कर शिक्षा कार्यक्रम नगरपालिकाले गरेको थियो ।

विगतमा संचालन गरेको कर शिक्षा कार्यक्रम त्यति प्रभावकारी नभएकाले, चालू आर्थिक वर्षमा कर शिक्षा कार्यक्रमलाई प्रभावकारी बनाउनका निमित्त कार्यक्रमहरु तय गरिएको छ ।

यसमा करदाताहरुको कर सम्बन्धी विवरण ल्याउनका निमित्त त्यसलाई रिफ्लेट बनाएर कार्यक्रम संचालन गर्ने, त्यस्ता प्रत्येक वडा कार्यालयहरुबाट कर संकलनमा अग्रनी भूमिका खेल्ने सामाजिक कार्यकर्ताहरुलाई सहभागी गराएर तालिम दिने व्यवस्था मिलाइएको छ ।

नगर कार्यपालिकाको कार्यालयमा करका दररेटको विवरणको सूचना पाटी राखिएको छ । ९ वटै वडा कार्यालयमा मुख्य सेवाको विवरण र यस्ता सेवा लिदा तिर्नु बुझाउनु पर्ने कर शुल्कको विवरणको सूचना पाटी समेत राखिएको छ ।

यसबीचमा त्यस्ता सामाजिक कार्यकर्ताहरुलाई सहभागी गराएर त्यस्तो तालिम दिएको छ र ?

अहिले सम्म त्यस्तो तालिम दिएको छैन् । तर, यही चौमासिक भित्र तालिम दिने गरी कार्यक्रम तय गरिएको छ ।

कर तिर्नु पर्छ भनेर आमनगरवासीहरुलाई अभिप्रेरित गर्ने कार्य यसबीचमा त्यस्तो केही गर्दै आएको छ ?

हाम्रा ९ वटा वडा कार्यालयहरु छन । हाम्रो सामाजिक परिचालन कार्यक्रम छ । नागरिक सचेतना केन्द्र र वडा नागरिक मञ्चहरु छन् ।

तिनीहरु मार्फत आमनागरिकले कर तिर्नु पर्छ । र, नगरपालिकालाई तिनु बुझाउँनु पर्ने कर दायित्व भुक्तानी नभएसम्म नगरपालिकाबाट दिइने सेवा प्रभाह हुँदैन भन्ने आमनागरिकलाई यसमा चेतना छ । जानकारी छ । सोही अनरुप उहाँहरुले नगरपालिकामा कर दाखिला गर्दै पनि आउँनु भएको छ । र, नगरपालिकाले दिइने सेवा दिदा पहिला बक्यौता कर भएको अवस्थामा त्यस्ता नागरिकहरुलाई नगरपालिकाले सेवा दिने गरेको छैन ।

स्थानीय स्वायत शासन ऐन, २०५५ र नियावली, २०५६ मा करका दरहरु तोकिएको छ । सोही अनरुप नै सो कुराको जानकारी पत्रपत्रिका लगायत वार्षिक नीति तथा कार्यक्रमको पुस्तिका छपाएर तथा नगर कार्यपालिकाको ओएवसाइटबाट आमनागरिकलाई करका दरहरुको वारेमा जानकारी गराइन्छ ।

र साथै नगरपाकिाको कार्यालयमा परिसरमा पनि करका दरहरुको विवरण सहितको पाटी राखिएको छ त्यसबाट पनि आमनागरिकले जानकारी लिन सक्नु हुन्छ । कर नतिरिकन नगरपालिकाबाट पाइने सेवा सुविधा पाइदैन भन्ने कुरा आमनागरिकलाई राम्रोसँग थाह भएको अवस्था छ ।

नगरपालिकाले विकास निर्माण गर्ने कार्यको श्रोत के कसरी परिचालन हुन्छ ?

नगरपालिकाले काम कारवाही र आफ्ना गतिविधि अघि बढाउँदा नेपाल सरकारबाट प्राप्त अनुदान र आफ्नै आन्तरिक आयबाट कार्यक्रम संचालन गर्नु पर्ने हुन्छ । सुशासन र विकासका कार्यक्रमहरु संचालन गर्नुपर्ने हुन्छ ।

नेपाल सरकारबाट प्राप्त अनुदान सीमित मात्र हुने र तोकिएको शर्त बमोजिम आउँने भएको हुनाले नगरपालिकाले आफैले स्रोत परिचालन गरेर विकास र सुशासनका कामहरु गर्नु पर्छ । त्यसको बलियो र एकमात्रै आधार भनेको स्थानीय कर नै हो ।

स्थानीय करको सम्बन्धमा मध्यपुर थिमि नगरपालिकाले करका दरहरु निर्धारण गर्दा समेत आमसरोकारवाला वर्गहरुसँग अन्तरक्रिया गरेर के कति करका दरहरु निर्धारण गर्ने भन्ने पनि त्यहाँ तोकिएको हुन्छ । त्यसलाई पनि हामीले आमछलफलमा ल्याएका हुन्छौ । त्यसरी नै करको दरहरु निर्धारण गरिसकेपछि त्यसको संचार पनि आमनागरिकमा गरिएको छ ।

नागरिकले कर तिर्नु नागरिकको कर्तव्य हो भने, नगरपालिकाले प्राप्त गरेको करको सहीरुपमा परिचालन गर्नु नगरपालिकाको पनि दायित्व भित्र पर्दछ ।

त्यसैले यसमा हामीले आम नागरिकलाई हामीले कर तिर्नु पर्छ र हामीले तिरेको करको नगरपालिकाले सहीरुपमा सदुप्रयोग गर्नुपर्छ भन्ने सम्बन्धमा मध्यपुर थिमि नगरपालिकामा दोहोरो संवाद चल्ने गरेको छ । सोही अनुसार नै नीति र कार्यक्रमहरु तयार गर्दै आइएको छ ।

नगरवासीहरुलाई करका बारेमा जानकारी दिने त भन्नु भयो ? त्यस्तो जानकारी के मार्फत दिदै आउँनु भएको छ नी ?

हामीले त्यस्तो जानकारी पत्रपत्रिका मार्फत र साप्ताहिक रुपमा स्थानीय रेडियो कार्यक्रम पनि हामीले संचालन गर्दै आएका छौं । रेडियो मार्फत हामीले जानकारी गराएका हुन्छौ । त्यो संगै विभिन्त्र विषयमा गरिने अन्तरक्रियाका कार्यक्रमहरुबाट पनि हामीले जानकारी गराएका हुन्छौ ।

कर संकलनको अवस्था नगरपालिकामा कस्तो छ अहिले ?

म नगरपालिकाम आइसकेपछि करका दरहरु बढेको छैन् । करको दायरा पनि बढेको छैन् । तर, संकलन दर बढेको छ । नगरपालिकाको वार्षिक लक्ष्य एक महिना अघि नै पूरा भएको छ । अब हामीले संकलन गर्नै कर भनेको हाम्रो वार्षिक लक्ष्य भन्दा बढी हो । हाम्रो लक्ष्य गत महिनामा नै पूरा भएको छ ।

बक्यौता कर कत्तिको छ ? उठाउँनका लागि नगरपालिकासंग केही योजना छ ?

नगरपालिकामा बुझाउँनु पर्ने कर बक्यौताको रुपमा ठूलो परिमाणमा छ । त्यस्ता करलाई असुल उपर गर्नै सम्बन्धमा हामीले बढी जोड दिएका छौ । त्यो ठूलो रकम बक्यौता रहने कर दाताहरुको कर असुलीको सम्बन्धमा भुक्तानीको सम्बन्धमा एउटा समिति समेत गठन भएको छ ।

त्यो समितिले तिर्नु बुझाउँनु पर्ने ठूला कर दाताहरुलाई एक पटक पत्राचार गरेर अहिले दास्रो पटक त्यसको फलोअप गरेर काम गरिरहेको अवस्था छ । मध्यपुर थिमि नगरपालिकामा वक्यैताको रुपमा करोडभन्दा वढि कर तिर्नुपर्ने कर दाताहरु पनि हुनुहुन्छ ।

त्यसमा सरकारी निकाय, गैरसरकारी निकाय, निजी क्षेत्र छ र त्यसको अभिलेख नगरपालिकाले स्पष्टरुपमा राखेको छ । र नगरपालिकालाई तिर्नु बुझाउनु पर्ने कर समयमा नै बुझाउँनु पर्छ । बक्यौता करबाट कानूनत कर दाताले उन्मुक्ति पाउने अवस्था छैन् ।

नगरपालिकाको विकासको आधार भनेको नगरपालिकाले आफैले परिचालन गरेको राजस्व हो । त्यस्तो किसिमको परिचालन गर्ने राजस्व भनेको आमनागरिकले समयमै तिर्ने वुझाउने कर हो, कर तिर्नु भनेको कर दायित्वबाट समयमा नै उन्मुक्ति पाउनु हो । समयमा नै कर तिर्नु भनेको असल नागरिकको पहिचान पनि हो भने नगरपालिकाबाट सम्मान पाउने अवसर पनि हो ।

अन्त्यमा कर सम्वन्धमा मध्यपुर थिमि नगरवासीलाई तपाईको सन्देश केही छ ?

मध्यपुर थिमि नगरकार्यपालिकाको प्रमुखको तर्फबाट म आम नगरवासी मानुभावहरुलाई नगरपालिको स्वीकृत दररेट बमोजिमको कर कम्प्यूटरबाट अभिलेख भिडाई समयमा नै दाखिला गर्न आग्रह गर्दछु । तिर्नु बुझाउनु पर्ने कर दस्तुर र वक्यौता कर दाखिला गरेपछि कम्प्यूटरबाट रसिद लिन नभुल्न आग्रह गर्दछु ।

अव आफुलाई पायक पर्ने वडा कार्यालयमा गएर सजिलै कर दाखिला गर्न सकिने पद्धतिको विकास भएकोले सो अवसरबाट फाइदा लिन समेत आग्रह गर्दछु । कानूनतः नगरपालिकालाई तिर्नु बुझाउनु पर्ने कर वक्यौता करबाट उन्मुक्ति पाउन सक्ने अवस्था हुँदैन ।

वक्यौता कर रहेको अवस्थामा नगरपालिकाबाट पाउने सेवा सुविधाबाट वन्चित हुन पर्ने अवस्था आउन सक्दछ । नगरपालिकालाई कर तिर्नु भनेको आफ्नो सम्पत्ति, व्यवसाय र कारोवारको कानूनी वैधानिकताको एक आधार समेत हो । अतः यस तर्फ सबै सजक रहन र कर शुल्क तथा वक्यौता करलाई थप ब्यवस्थित र बैज्ञानिक बनाउन आम नगरवासीहरुबाट सुझावको समेत अपेक्षा गर्दछु ।

कही, कतै र कसैबाट तथा कुनै श्रोत वा माध्यमबाट कर छली वा चुहावट भएको थाहा भएमा त्यस्तो सूचना नगर कार्यपालिकाको कार्यालयमा दिनुहुन आम नगरवासीमा आग्रह गर्दछु र यस्तो सूचना उपर तत्काल कारवाही अगाडि बढाउने प्रतिवद्धता समेत गर्दछु ।